بسمه تعالی

درتاریخ19/9/98وبه مناسبت فرارسیدن هفته پژوهش کارگاه خلاصه نویسی ویژه تمامی طلاب وباحضورخانم رضایی ازاساتیدحوزه برگزارشد. خانم رضایی درابتداوضمن عرض تبریک به مناسبت فرارسیدن هفته پژوهش بیان کردندکه خلاصه نویسی نوعی مهارت نگارشی محسوب می شود و آشنایی با آن در کارهای قلمی و پژوهشی و گزارش نویسی مفید و کارساز است. ایشان همچنین به بیان ان نکته پرداختندکه با توجه به محدودیت فرصت و زمان و نیز فراوانی آثار و نوشته ها،اچکیده نویسی» ضرورت پیدا میکند. گاهی از مطالب برای خودمان خلاصه برداری می کنیم، گاهی برای دیگری. در صورت اول، برای بهره برداری خودمان است و در صورت دوم برای فایده رسانی به دیگران. در تاریخ تألیف و نگارش نیز، بخش بزرگ کتابها، خلاصه شده کتابهای دیگری است که در زمینه تاریخ، فقه، ادبیات و علوم گوناگون گلچین، گزیده، مختار، مهذب، چکیده، تلخیص و … است که توسط خود مؤلف یا دیگری صورت گرفته و می گیرد. خلاصه کردن متون مفصل و کتابهای عظیم و ارزشمند، یکی از گامهای مثبتی است که می تواند نسل کم حوصله امروز را هم با فرهنگ و ادب گذشته مرتبط سازد، و هم بهره خوانندگان برساند. خانم رضایی درادامه بیان داشتندکه زمانی که در مبحثی به تسلط نسبی رسیدیم، تست های اولیه و چند مرحله تست پوششی انجام دادیم میتوانیم خلاصه نویسی مناسبی داشته باشیم.ضمن اینکه حجم یک خلاصه نویسی خوب نباید از یک سوم مبحث مورد نظر بیشتر باشد و در حالت ایده آل باید یک پنجم یا یک ششم حجم مطلب اولیه باشد. خانم رضایی اظهارداشتندکه حجم یک خلاصه نویسی خوب نباید از یک سوم مبحث مورد نظر بیشتر باشد و در حالت ایده آل باید یک پنجم یا یک ششم حجم مطلب اولیه باشد.

ایشان همچنین درادامه بیان داشتندکه:خلاصه ‌نویسی، شامل فنون مختلف یادداشت‌برداری، حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات، دسته‌ بندی و علامت‌گذاری می‌شود که بسته به شرایط و نوع مطالعه، می‌تواند مختلف بوده و حتی برای یک درس، موارد متعددی را شامل شود.

1-علامت گذاری بهترین فن مطالعه، درگیر شدن با مطلب یا به اصطلاح، مطالعه فعال است. علامت‌گذاری، سریع‌ترین روش برای مطالعه فعال است و البته نکات مهم را نیز مشخص می‌کند. زمانی که مطلبی را مطالعه می‌کنید، جایی که برایتان سؤال باقی می‌‌ماند و مطلب را به طور کامل متوجه نمی‌‌شوید، از علامت سؤال (؟) استفاده کنید و کنار آن مطلب علامت بزنید. هرجا احساس نمودید که مطالب، پرسش‌‌خیز بوده و در آن به نکته مهمی اشاره شده است، علامت تعجب (!) بگذارید و جایی که به یک کلمه یا عبارت کلیدی برخوردید، دور آن را خط بکشید و پاراگراف های مهم را با ستاره (*) مشخص کنید. به طور کلی، هنگام مطالعه، استفاده از علامت‌ گذاری، سرآغاز خوبی برای مطالعه دقیق و فعال است. دقت داشته باشید که در استفاده از علامت‌‌ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می‌‌شوند، زیاده‌‌روی نکنید؛ چرا که در مطالعه‌‌های آتی حوصله‌‌تان سر می‌رود.

2-خط کشیدن زیر مطالب مهم یکی از شیوه‌هایی که در خلاصه‌نویسی به کار می‌رود، خط کشیدن زیر مطالب مهم است. معمولاً این روش در میان بیشتر دانش‌آموزان و داوطلبان از محبوبیت برخوردار است؛ زیرا هم راحت‌تر از یادداشت‌برداری است و هم داوطلب احساس می‌کند که مطالب مهم را بدون کمترین تغییری خلاصه کرده است. برای خط کشیدن زیر مطالب مهم، بهتر است که از خودکارها، مدادها یا ماژیک های رنگی استفاده کنید؛ مثلاً مطلب بسیار مهم را با یک رنگ،مطالب کمتر مهم را با رنگ دیگر و مطالب هر فصل یا موضوع را نیز با رنگی خاص خط بکشید. این کار باعث می‌‌شود تا هم مطالب، بیشتر در ذهن شما باقی بماند و هم تنوع بیشتری داشته باشید و زود خسته نشوید. در خلاصه نویسی به روش خط کشیدن زیر مطالب، باید توجه داشته باشید که با وسواس اینکه ممکن است مطلبی از قلم بیفتد، زیر همه مطالب خط نکشید؛ زیرا در غیر این صورت، حاصل کار، صفحهای پر از خط در زیر جملات می‌شود،نه یادگیری بیشتر. اگر شما در هر صفحه، زیر مطالب زیادی خط بکشید احتمال کاهش یادگیری وجود دارد و نشانه آن است که این وسیله را جانشین توجه واقعی به مطلب و برگرداندن مطلب به زبان خود کردهاید. چیزی که هنگام انجام این کار باید مد نظر قرار دهید و زیر آن را خط بکشید، اطلاعات مهم، مانند: نتیجهگیریهای کلی، تعریفهای کلیدی و جملههای اصلی که وظیفه آنها توضیح و تشریح نکات است، جملات کلیدی، نکات تستی و … است؛ بدون اینکه به اندیشه اصلی مطلب خدشهای وارد آید.

3-حاشیه نویسی یکی از کارهای مهمی که در خلاصه‌نویسی می‌توانید انجام دهید این است که حاشیه نویسی کنید. حاشیه نویسی با هدف انتقال مجموعه‌ای از مطالب مهم و خلاصه شده از متنی است که شما مطالعه کرده‌اید. در حاشیه نویسی می توانید کلیدی‌ ترین جمله هر پاراگراف را استخراج و به زبان خودتان در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. برای انجام این کار در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید که این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان، نه به صورت کتابی، بیان کرده و یادداشت نمایید؛ به علاوه می‌توانید سؤال، انتقاد یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع است و در جای دیگری خوانده‌اید، حاشیه‌نویسی کنید. این فرآیند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیری بهتر کمک می‌کند.

4-دسته بندی یکی دیگر از روش‌ های مهم خلاصه‌ نویسی، دسته‌بندی است. به کارگیری این روش برای مباحثی مانند: تاریخ ادبیات یا احادیث درس دین ‌و زندگی که شامل دسته ‌ها و طبقه‌ بندی‌‌های مختلف است، بسیار مفید است. روش کار نیز به این صورت است که باید مطالب مختلفی را که می‌توان در یک دسته قرار داد، یک جا نوشت و آنها را دسته‌ بندی کرد؛ به عنوان مثال، می‌شود شاعران را بر حسب قرن و یا احادیث را بر اساس اشخاص، دسته‌ بندی نمود. 5-یادداشت‌ برداری اصلی‌ ترین نوع خلاصه ‌نویسی، یادداشت ‌برداری است که می تواند کمک بسیار مؤثری به یادگیری طولانی مدت و همین طور، صرفه جویی در وقت شما نماید. یادداشت برداری، عبارت است از: برداشت کلیدی ‌ترین مفاهیم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌ای جداگانه به شیوه‌ای خاص که در مرورهای آتی کارایی داشته باشد.